مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری پزشک برگزیده سال ۱۳۸۲ دکتر حسین قناعتی به همشهری از مدیریت، از جایگاه علمی امروز کشور و گذشته علمی ایران در جهان گفت و از چگونگی مدیریت هدایت و سوددهی به سعی های انفرادی انسان هایی که می خواهند کار کنند. ایران حدود یک صدم جمعیت دنیا را داراست، در حالی که سهم ایران از تولید علم در جهان، فقط یک هزارم است 

دکتر حسین قناعتی در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران متولد شده وپس از اتمام تحصیلات ابتدایی و دبیرستان، تحصیلات در رشته پزشکی را در سال ۱۳۶۳ آغاز کرد و در سال ۱۳۷۴ به عنوان نفر اول دانشگاه علوم پزشکی تهران دوره تخصصی رادیولوژی را به اتمام رسانید. وی دوره های تکمیلی خود را به خصوص در زمینهMRI و رادیولوژی تهاجمی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه و ایتالیا گذراند.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

فعالیت های تحقیقاتی وی عمدتا در رشته رادیولوژی تهاجمی بوده و برای نخستین بار در ایران جراحی لیزری دیسک با هدایتCT Scan ، آندوواسکولارتراپی تومورهای عروقی مغزی و درمان آنوریسم های مغزی، ورتبروپلاستی پرکوتانئوس، آمبولیزاسیون فیبروم رحمی بدون جراحی، درمان ضایعات آئورت با جایگذاری استنت، درمان لیزری تومورهای خوش خیم استخوانی (استئوئیداستئوما)، درمان ندول های تیروئیدی با تزریق الکل از طریق پوست،Tips ، بیوپسی کبد از راه وریدژوگولر و چندین پروژه مهم تحقیقاتی دیگر توسط وی انجام شده است.

بیش از یکصد سخنرانی علمی در کنگره های داخلی و خارجی، ۹ مقاله در ژورنال های بین المللی و ۱۰ مقاله در ژورنال های معتبر پزشکی داخلی در کارنامه علمی وی ثبت شده است. کتاب های «اصول >MRI و «رادیولوژی تهاجمی» از آثار تالیفی اوست.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

دکتر قناعتی مدیر گروه پزشکی مرکز تحقیقات علوم و تکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، موسس و مسوول سابق شبکه کامپیوتری بیمارستان امام خمینی (ره) و عضو هیات مدیره انجمن رادیولوژی ایران بوده و هم اکنون سرپرست مرکز تصویربرداری دانشگاه علوم پزشکی تهران است.

همزمان با روز پزشک، دانشگاه علوم پزشکی تهران به خاطر فعالیت های تحقیقاتی و خدمات آموزشی برجسته آقای دکتر حسین قناعتی، وی را به عنوان پزشک نمونه دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ۸۲ (پزشک نمونه) انتخاب کردند که مورد تایید انجمن رادیولوژی ایران نیز قرار گرفته است.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

توانایی های مدیریتی دکتر قناعتی وقتی در کنار علم به روز وی قرار می گیرد، از او چهره ای را می نمایاند که حرف های گفتنی فراوانی دارد. دکتر طبیعتاً میل چندانی ندارد که همه حرف هایش چاپ شود، اما باز در انتقاد صادق است: «سه سال است از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخواست کرده ایم مجوز دورهintervention برایfellowship ام آر آی را صادر کنند، اما این امر در بوروکراسی مطول و پیچیده اداری معوق مانده و به این ترتیب قسمت هایی از امکانات و سرمایه مردم بدون استفاده مانده است،

گرچه تا امروز ۴۰ نفر پزشک به صورت غیررسمی و به عنوان دوره تکمیلی،Intervnention را فرا گرفته اند. ما سعی می کنیم کمک کنیم تا افرادی که می خواهند فرابگیرند، بتوانند آموزش دیده و کار کنند.» در گفت وگویی که پیش رو دارید دکتر حسین قناعتی به همشهری از مدیریت، از جایگاه علمی امروز کشور و گذشته علمی ایران در جهان گفت و از چگونگی مدیریت هدایت و سوددهی به سعی های انفرادی انسان هایی که می خواهند کار کنند.

این گفت وگو با شما به عنوان پزشک نمونه سال انجام شده. نکته ای ؟ موضوعی؟

درهمین ابتدا می خواهم اشاره کنم که آدم های بسیار شایسته تری از من بوده اند که من به سهم خودم دوست داشتم آنها مورد تقدیر قرار بگیرند.

در مدیریتتان چه نکاتی را بیشتر موردتوجه قرار دادید؟

سعی کردم همه آدم ها را در حد ممکن فعال کنم تا به بیشترین Output (برون ده) نایل شویم. من در حد مسوولیت خودم سعی کردم از رشد کسی جلوگیری نکنم و اگر نتوانسته باشم سد یا سدهایی را خراب کنم، دست کم سدی پیش روی آدم هایی که می خواهند کار کنند، نسازم.

متاسفانه می بینیم بعضاً آدم ها جلو رشد همدیگر را می گیرند و سد راه یکدیگر می شوند. سعی اصلی من بر این قرار گرفته که کاری کنم که انسان ها از رشد انسان های دیگر لذت ببرند و برخلاف آنچه که گاه مشاهده می شود افراد کار همدیگر را خراب می کنند، بتوانم رشد آنها را تشویق کنم تا مانع پیشرفت یکدیگر نشوند. پیشرفت های قابل ملاحظه علمی مرکز تصویربرداری، مشوق طرح این پرسش می شود که 

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

چه کار باید بکنیم تا به پیشرفت علمی دست بیابیم؟

مهم ترین کاری که در زمینه پیشرفت علمی لازم است، به نظر من کنارگذاشتن بخل هاست. اگر ما فکرمان را به کار بیندازیم و لحظه ای پیش خودمان اندیشه کنیم که ما هم باید روزی دنیا را ترک کنیم، خیلی از مشکل ها حل می شود. معمولاً من یاد این حرف لویی پاستور می افتم که می گوید: «در آخر عمرمان باید به این سوال پاسخ بدهیم که آیا من آنچه را که توانسته ام، برای کشورم انجام داده ام؟» امیدوارم به جای جست وجو و تجسس در امور دیگران خودمان را اصلاح کنیم.

لطفاً مشخصاً در زمینه مدیریت خودتان توضیح بدهید.

من سعی کردم ساختار مدیریتی بخش رادیولوژی بیمارستان امام خمینی را اصلاح کنم. طی ۹ سالی که مسوولیت این بخش با من بوده سعی کردم که Output (برون ده) فنی و کمی و کیفی را بهبود ببخشیم، به طوریکه این نتایج باعث شد، بسیاری از ما کپی برداری کردند. ما در بیمارستان امام خمینی سعی کردیم وظیفه خودمان را درست انجام بدهیم، خوشبختانه امکانات فراوانی هم داشتیم. برای مثال، تنوع بیمارها در بیمارستان امام خمینی تقریباً در کل کشور بی مانند است.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

بسیاری از مبتلایان به بیماری های نادر به این بیمارستان ارجاع می شوند. امکانات مدرنی در اختیار ما قرار گرفته است که بعضاً در محل های دیگری هم یافت می شوند، اما ما سعی کردیم بهترین استفاده را از این امکانات به عمل بیاوریم.

البته در زمینهCT scan ما یکی دوسال از نظر امکانات روز عقب هستیم که امیدواریم به زودی جبران شود. در زمینه ام.آر.آی در مرکز ما از بسیاری از پروتکل های به روز دنیا استفاده می شود. در زمینه تصویربرداری از پستان و بیوپسی و پستان و… کارهای بسیاری انجام شده است.

در زمینه این کارها، محققان و کارآموزها فعالیت داشته اند؟

درهای مرکز به روی همه محققان باز است تا از امکانات و تجربیات ما استفاده کنند. تعداد بسیار زیادی از محققان از امکانات و تجربیات موجود در بخش رادیولوژی بیمارستان امام خمینی استفاده کرده اند و تعداد فراوانی از کارآموزان بازدید کرده اند. این مرکز برای آنها سوال و فکر ایجاد کرده است. ما خوشحالیم که مرکز برای بسیاری از بازدیدکننده ها الگو شده است.

حتی ما اخیراً طبقه سوم را بنا کرده ایم و با همکاری انجمن رادیولوژی و دانشگاه های علوم پزشکی استان تهران، فعلاً «دفتر تحقیقات رادیولوژی» مشغول به کار شده است که احتمالاً اسم آن به «مرکز تحقیقات رادیولوژی» تغییر نام خواهد یافت. پروژه های سنگینی آنجا شروع شده است.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

تمهیدی برای ایجاد و سپس، بررسی بازتاب بین المللی فعالیت های تحقیقی مرکز اندیشیده اید؟

بله. ما یک نشریه انگلیسی زبان به اسم «ژورنال ایرانی رادیولوژی» ارگان علمی انجمن رادیولوژی ایران راه اندازی کرده ایم که به سردبیری دکتر کریم وصال و مدیرمسوولی من چاپ می شود. صاحب امتیاز مجله مذکور دانشگاه علوم پزشکی تهران است این نشریه با هدف نایل شدن به«index« بین المللی راه اندازی شده است.

(ایندکس شدن نشریات به معنی علمی شناخته شدن بین المللی آنهاست. مقالاتی که در این نشریات چاپ می شود پس از طی مراحلی، به عنوان جزیی از علم بشر شناخته می شود). امیدواریم این نشریه بتواند به یکی از دغدغه های همیشگی جامعه علمی ایران پاسخ بدهد.

ایران حدود یک صدم جمعیت دنیا را داراست، در حالی که سهم ایران از تولید علم در جهان، فقط یک هزارم است. در دنیا حدود ۳ هزار ژورنال ایندکس شده وجود دارد که یک صدم آن می شود ۳۰ نشریه، اما در ایران فقط ۳ یا ۴ ژورنال ایندکس شده وجود دارد، یعنی ما به نسبت جمعیتمان، از یک دهم سهم طبیعی خودمان در تولید علم در جهان استفاده می کنیم، در حالی که این برای کشوری مثل ایران، واقعا کم است.

کتاب «الحاوی» رازی فقط در آکسفورد تا قرن هجدهم بیش از صد بار چاپ شده است. ما مشکل کمبود دانشمند و نیروی علمی نداریم. مردم در هیچ مقطعی کم نگذاشته اند، مردم عادی منظورم است:کارمند، دانشمند، کاسب و … همه کار خودشان را می کنند، اما مشکل از جای دیگری است. طبیعتا بر می گردیم سراغ بحث شیرین مدیریت، که تمام نشدنی است.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

بله. رکودی که وجود دارد غیرقابل انکار است. باید فکری شود که این رکود ترمیم پیدا کند. برای خروج از این رکود باید آنالیز تحلیلی روی عملکرد سیستم مان داشته باشیم. اگر بگوییم همه چیز خوب است، نمی توانیم در سال های آینده در دنیا رقابت کنیم. وضع تولید علم در داخل به حدی است که مجبوریم بپذیریم در بسیاری از زمینه ها، مصرف کننده صرف هستیم. این با دنیای امروز نمی خواند.

در دنیای جدید باید یا قوی باشیم، یا جبرا پامال می شویم، راه سومی وجود ندارد، اما مدیریت توزیع امکانات دچار مشکل یا مشکلات جدی ای است، به طوری که برای مثال ما به تحریریه نشریه مان (که تا به حال دو شماره آن چاپ شده) و حدود ۲۰ تا ۳۰ نفر هستند نتوانسته ایم حتی یک قران حق التحریر پرداخت کنیم. همکاران مقیم خارج – که تقریبا نصف تحریریه را تشکیل می دهند – به خاطر عرق ملی و کمک به پیشرفت علم در کشور به ما یاری می رسانند و همکاران مقیم داخل هم به همچنین.

البته هیچ نشریه ای بدون بودجه نمی تواند به حیات خودش ادامه دهد، در دنیا نشریات عمومی از روش های عمومی (تکفروشی و آگهی) و نشریات علمی با حمایت مراکز علمی چاپ می شوند. امیدواریم مدیریت تخصیص منابع، بهبود پیدا کند. چون آرزو بر جوانان عیب نیست، این امیدم را بیان کردم.

از کشوری با غنای کشور ما، توقع زیادی نیست، اگر بخواهیم که هر روز شاهد پیشرفت باشیم. البته این پیشرفت کار آسانی نیست، کشور ما تا وقتی که طرز تفکرها عوض نشود، پیشرفت نخواهد کرد. نمی دانم جامعه شناسان، روان شناسان، علمای دین یا قوای نظارت بر کارکردها باید به فکر چاره ای برای بهبود وضع باشند. اما باید به وضعی برسیم که اگر یک طبیب نتوانست کاری را انجام دهد یا به این نتیجه رسید که کسی کاری را بهتر از او انجام می دهد، دستش را بالا بگیرد و به فرد کارآمدتر اشاره کند.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

در صحبت های تان کمتر انتقاد کردید، در واقع عمدتا از سر مسایل جزیی رد شدید.

تعرفه های شرکت های بیمه برای جبران هزینه ها و تامین بودجه کارهای تحقیق کافی نیست، اما آدم باید دل به دریا بزند. به نظر می آید در مدیریتتان هم خیلی دل به دریا زده اید. معمولا در ایران مدیران از ترس اشتباه زیردستان هیچ مسوولیتی را به آنها واگذار نمی کنند و همه کارها را خودشان به گردن می گیرند و طبیعتا هیچ کاری انجام نمی شود.

من در مدیریت سعی می کنم با کمترین اصطکاک بیشترین (برون داد) را در حدود قانونی ایجاد کنم. سعی می کنم اجازه دهم آدم ها اشتباه کنند.

شما باید اجازه دهید افراد اشتباه کنند، مثلا وقتی بچه می خواهد راه رفتن را بیاموزد، باید زمین بخورد، در کارهای افراد هم همین است. باور من این است که مدیر باید کاملا flexible (منعطف) باشد. شخصا سعی می کنم از بوروکراسی دوری کنم. نصف وقت مدیرهای ما به دعواها می گذرد و قسمت عمده دیگر وقت آنها به امضا کردن ها اختصاص می یابد.

در حالی که در انگلیس گواهیintervention ا هم منشی بخش می نویسد و مهر و امضا می کند، در ایران معمولا مدیران همه امضاها را شخصا باید انجام بدهند. البته در جزییات هم شخصا وارد می شوم، از همه مسوولان بازخواست می کنم. مثلا همین امروز (در تاریخ انجام مصاحبه) دیدم سرویس های بهداشتی بو می دهد، شخصا از مسوول آن بازخواست کردم و اولتیماتوم دادم که باید این مشکل حل شود.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

به نظر من اگر مدیر همه اش در حیطه های ریز دقیق شود، کلیات را از دست می دهد و اگر فقط بر کلیات نظارت کند، اشتباهات در جزییات را نمی بیند. مثلا مدیران وزارت بهداشت باید به صورت غیرمنظم به مناطق مختلف بروند و طوری کار کنند که سایه نظارت بر کوچکترین روستاها هم بیفتد.

مشکل اینجاست که مدیرهای ما مرحله به مرحله بالا نمی آیند، حرکت عمده آنها به صورت جهشی است. مدیر عالی رتبه یک سازمان در رابطه با بهداشت و درمان باید ابتدا رئیس بخش، سپس رئیس یک بیمارستان و بعد حتما رئیس یک دانشگاه باشد، چرا که دانشگاه یک مدل کوچک وزارتخانه ای است، اما این روال در مدیریت متعارف رعایت نمی شود.

به همین سبب است که برخی مدیران اشتباهات استراتژیکی را انجام داده اند که علاوه بر میلیاردها تومان خسارت مادی خسارات غیرقابل جبران ایجاد می کنند که برای همیشه اثر زخم آن باقی می ماند.

مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری مصاحبه دکتر قناعتی با همشهری

برای اینکه خودتان از این اشتباهات نکنید چه تمهیداتی اندیشیده اید؟

کاستی هایی حتما وجود دارد که حتما هم هست، ما سعی می کنیم گوش شنوا داشته باشیم و انتقادهایی را که می شود هر قدر هم تند و گاه غیرمنصفانه با روی باز پذیرا شویم. این واقعیت که سیستم، در صورتی بهبود پیدا می کند و نقایص آنها برطرف می شود که شنونده انتقاد باشیم و پذیرش آن باعث می شود افراد حرف های خود را بیان کنند. در همان جلسه هایی که با پرسنل داریم من همیشه تاکیدم بر این است که این توفیق را خدا داده تا خادم مردم باشیم.